(Şəhid Murtəza Mutəhhərinin "İslami elmlərlə tanışlıq" kitabından hissə)
İslam mədəniyyətinin qucağında yaranmış, inkişaf etmiş və təkamül tapmış elmlərdən biri də irfan elmidir. İrfan barəsində iki baxımdan danışmaq və tədqiqat aparmaq olar: ictimai baxımdan və mədəni baxımdan. Arifləri İslam mədəniyyətinin müfəssir (təfsirçi), mühəddis (hədisşünas), fəqih (fiqh alimi), mütəkəllim (kəlam alimi), filosof, ədib, şair və s. təbəqələrindən fərləndirən mühüm bir cəhət vardır. Bu da ondan ibarətdir ki, ariflər mədəni təbəqə kimi mövcud olmaqdan, irfan adlı elm yaratmaqdan, öz sıralarında böyük alimlər yetişdirməkdən və əhəmmiyyətli əsərlər yazmaqdan əlavə, həm də İslam dünyasında özünəməxsus cizgilərə malik ictimai dəstə (firqə) də yaratmışlar.